Commerciële contracten moeten worden nageleefd, zeker omdat er vaak grote belangen mee gemoeid zijn. Wordt een contract niet nageleefd, dan is er sprake van wanprestatie en kan er, als aan alle voorwaarden is voldaan, schadevergoeding gevorderd worden. Het probleem is echter, dat de schade vaak slecht kan worden vastgesteld én dat het risico van het moeten betalen van schadevergoeding soms niet voldoende afschrikwekkend werkt.
Daarom worden boetes in contracten opgenomen. Worden bepaalde regels overtreden, dan kan de boete die op het niet naleven van de verplichting staat geïnd worden. De schade hoeft dan niet te worden bewezen en de afschrikwekkende werking is vaak veel hoger dan het moeten betalen van schadevergoeding wegens wanprestatie. Toch zijn er nogal een aantal haken en ogen aan het innen van een boete uit een contract. Die bekijken we hier.
Het innen van een boete uit een contract lijkt simpel: je doet een beroep op het beding en de andere partij maakt het geld over. Toch gaat het in de praktijk vaak anders. Wanneer je namelijk een boete probeert in te roepen, komt het regelmatig voor dat je wederpartij niet wil betalen. Wij zien in de praktijk veel vaker dat de wederpartij niet wil betalen, dan dat hij zonder morren betaalt.
De redenen die daarvoor worden aangegeven zijn divers. Het meest voorkomend zijn de volgende bezwaren:
Deze bezwaren zullen we hierna achtereenvolgens bekijken.
Dat de boete niet opeisbaar is omdat het beding niet is overtreden kan een goed verweer zijn. Uiteraard ligt dat aan de precieze omstandigheden van het geval.
Dit soort problemen speelt vooral indien de verplichting waar de wederpartij zich aan moet houden niet goed in de overeenkomst is opgenomen óf indien het boetebeding niet correct eraan is gekoppeld. Ook kan verschuldigdheid van de boete ontbreken omdat er eerst een ingebrekestelling verzonden had moeten worden (al is dat zeker niet altijd het geval).
Daarnaast kan de wederpartij het beding weliswaar hebben overtreden, maar zal zij dit ontkennen omdat er wordt gedacht dat er geen bewijs is. Het moge duidelijk zijn dat je moet kunnen bewijzen dat het beding is overtreden om de boete te kunnen innen.
Behalve het verkeerd opstellen van een boetebeding, zoals hierboven is beschreven, kan de boete ook oninbaar zijn omdat het beding ongeldig is. Dat komt bijvoorbeeld voor bij een boetebeding dat in een arbeidsovereenkomst is opgenomen en waarvan is bepaald dat het tegelijk met schadevergoeding kan worden gevorderd. Boete óf schadevergoeding mag wel, boete én schadevergoeding mag niet in een arbeidsovereenkomst.
Buiten het arbeidsrecht komt het veel voor dat de boete in de algemene voorwaarden wordt overeengekomen. Er kan hierbij een beroep worden gedaan op het onredelijk bezwarend zijn van het boetebeding. Het beding kan daarna vernietigd worden. Er wordt niet snel aangenomen dat een boetebeding onredelijk bezwarend is, al is een beroep op de onredelijk bezwarendheid niet kansloos, zeker niet met de juiste argumenten.
Heb je het vermoeden dat een beding ongeldig zou kunnen zijn, dan is het verstandig om een jurist te laten toetsen of een beroep hierop kansrijk is en zo ja: welke strategie het best gevolgd kan worden.
Een boete in een contract moet hoog genoeg zijn om afschrikwekkend te werken. Vaak zal de boete door de wederpartij worden gezien als onredelijk hoog. Daar kan de wederpartij bij een rechter een beroep op doen.
De rechter kan dan beslissen dat hij de boete verlaagt. Dit gebeurt dan ook met enige regelmaat, indien de verweerder de juiste argumenten aandraagt daarvoor. Het is echter niet mogelijk dat hij de boete verlaagt naar een lager bedrag dan dat uit een vordering tot schadevergoeding op grond van de wet zou voortvloeien.
Het verweer van de wederpartij moet echter wel sterk genoeg zijn om verlaging van de boete te rechtvaardigen. Niet altijd is verlaging aan de orde: in de jurisprudentie zijn hiervoor een aantal regels opgesteld. Ook als eiser zul je deze regels moeten gebruiken om met argumenten aan te tonen dat er géén sprake is van een reden om de boete te verlagen.
Het innen van een boete uit een contract is vaak minder simpel dan dat het lijkt. De wederpartij heeft een aantal juridische mogelijkheden om de boete geheel of gedeeltelijk van tafel te krijgen. Dat kunnen bovenstaande verweren zijn, maar ook andere verweren zijn denkbaar.
Aangezien het bij de contractuele boete vaak over grote bedragen gaat, is het verstandig om een jurist in te schakelen indien er sprake is van een (dreigend) conflict. Dat geldt zowel als je de boete wilt innen, als wanneer er een boete bij jou geïnd wordt. Bent je er op tijd bij, dan is er vaak nog veel mogelijk.
