Het maken van afspraken tussen aandeelhouders in een bv

Sommige bv’s hebben maar één aandeelhouder. Daar zullen geen conflicten tussen aandeelhouders ontstaan. Er zijn echter ook bv’s (en nv’s), waar meerdere aandeelhouders zijn. De kans dat vroeg of laat conflicten ontstaan, is aanzienlijk, omdat alle aandeelhouders in beginsel voor hun eigen belang zullen kiezen.

Het is van belang om dergelijke situaties te voorkomen, aangezien ze niet zelden leiden tot verlamming van de onderneming en de gevolgen daarvan, zoals een faillissement. Indien er slechts twee aandeelhouders zijn, is de kans op een patstelling en de daaruit volgende verlamming zelfs erg groot zodra er conflicten gaan ontstaan.

Het vooraf maken van goede afspraken tussen aandeelhouders kan dergelijke problemen voorkomen. In dit blogartikel bekijken we de mogelijkheden die je daartoe hebt.

Wat kan er gebeuren als je geen afspraken maakt tussen aandeelhouders?

Het niet maken van goede afspraken kan een grote hoeveelheid verschillende problemen opleveren, zoals hierboven al kort aan de orde kwam. Een aantal voorbeelden:

• Een aandeelhouder start een concurrerende onderneming, hetwelk niet tegen te houden is door de andere aandeelhouders.
• Een aandeelhouder besluit om zijn arbeid niet meer in te zetten voor de onderneming, maar weigert zijn aandelen over te dragen en krijgt wel gewoon dividenden en blijft zijn stemrechten behouden.
• Een aandeelhouder kan informatie over de onderneming aan derden doorgeven.
• Een aandeelhouder weigert om vanuit privé geld bij te storten terwijl de andere aandeelhouders dat wel doen als het slecht gaat met de bv.
• Een aandeelhouder weigert zijn aandelen over te dragen nadat een bod op de aandelen van de anderen is uitgebracht. De koop gaat daardoor niet door omdat de koper alle aandelen wil hebben.
• Een aandeelhouder blijft verplicht achter als minderheidsaandeelhouder wanneer de andere aandeelhouders een bod hebben gekregen op hun aandelen, maar hijzelf niet.

Bovenstaande situaties zijn niet alleen denkbaar, maar komen in de praktijk regelmatig voor. Daarnaast zijn er nog veel andere situaties die conflicten kunnen opleveren. Het is dus verstandig om het daar vooraf met elkaar over te hebben.

Vooraf afspraken maken tussen aandeelhouders

Afspraken tussen aandeelhouders kunnen informeel en mondeling worden gemaakt. Dat is echter niet erg verstandig voor wat betreft de afdwingbaarheid ervan. Een overeenkomst op papier tussen aandeelhouders (een zogenaamde aandeelhoudersovereenkomst) is een beter alternatief.

In een aandeelhoudersovereenkomst kunnen allerhande zaken worden opgenomen. Denk daarbij aan onder meer:

• een concurrentiebeding, relatiebeding of geheimhoudingsbeding;
• een regeling met betrekking tot wanneer een aandeelhouder zijn aandelen te koop moet aanbieden;
• een regeling over het verplicht verkopen van aandelen in bepaalde situaties;
• regelingen over het uitkeren van dividend;
• regels over het bijstorten uit privékapitaal wanneer de onderneming liquiditeiten nodig heeft;
• regelingen met betrekking tot aandelenovernames (’tag along’ en ‘drag along’).

Voor een dergelijke overeenkomst hoef je niet naar de notaris: deze kun je, indien gewenst, zelf opstellen. Beter is het natuurlijk om er een jurist naar te laten kijken, aangezien een jurist weet wat mogelijk is (en wat onmogelijk is). Dat is zeker van belang indien het om je broodwinning gaat.

Toch een conflict ondanks de aandeelhoudersovereenkomst?

Een aandeelhoudersovereenkomst voorkomt veel conflicten omdat iedereen weet waar hij aan toe is en er onduidelijkheden worden weggenomen. Toch is een conflict niet altijd te voorkomen, ook niet met de beste overeenkomst. Wat als er toch een conflict ontstaat?

In dat geval moet worden gekeken naar (de uitleg van) de overeenkomst. Zijn er bepalingen overtreden door een bepaalde aandeelhouder? Indien dat het geval is, kan worden teruggegrepen op de mogelijkheden die de wet biedt indien er sprake is van een tekortkoming in de nakoming van de overeenkomst.

Dat wil zeggen: er kan (afhankelijk van het geval) schadevergoeding worden geëist, maar ook bijvoorbeeld opschorting van eigen verplichtingen of ontbinding van de overeenkomst is mogelijk. Ook het alsnog vorderen van nakoming van de overeenkomst is een mogelijkheid. Wat je in welk geval moet kiezen, is afhankelijk van de precieze situatie. Het is dan ook verstandig om in een dergelijk geval een jurist te raadplegen.

Wat als je vooraf geen afspraken hebt gemaakt, maar nu wel een conflict hebt?

Natuurlijk kan het ook zo zijn dat je geen aandeelhoudersovereenkomst hebt gemaakt vooraf, maar dat je wel in een conflict met een of meerdere andere aandeelhouders terecht bent gekomen. Je kunt je dan niet beroepen op wanprestatie, maar je zult het moeten doen met de mogelijkheden die de wet aandraagt. Hoewel deze situatie vaak verre van ideaal is, ben je niet geheel weerloos.

Mogelijkheden die er kunnen zijn:

• Het verplichten van andere aandeelhouders die jouw belangen schenden om jouw aandelen tegen een eerlijke prijs over te nemen.
• Het verplichten van andere aandeelhouders die het belang van de vennootschap schenden om hun aandelen aan jou aan te bieden voor een eerlijke prijs.
• Het verplichten van een minderheidsaandeelhouder (<5%) om zijn aandelen over te dragen.

Niet elke mogelijkheid staat in elke situatie open. Het is verstandig om een jurist te raadplegen en zo te bekijken wat je opties zijn indien je in een conflict verzeild bent geraakt.

Kortom

Ben je aandeelhouder, dan is het verstandig om bij de oprichting van de vennootschap al na te denken over het sluiten van een aandeelhoudersovereenkomst. Heb je dat niet gedaan en zijn er nog geen conflicten ontstaan, dan is het verstandig om de rechten en verplichtingen van aandeelhouders tegenover elkaar alsnog goed vast te leggen. Wij helpen je daar graag bij.

Is het al te laat en is het conflict al ontstaan? Dan kun je je wellicht beroepen op de aandeelhoudersovereenkomst. Ook indien je geen aandeelhoudersovereenkomst hebt gesloten zijn er soms nog mogelijkheden. Ook bij deze conflictsituaties staan we je graag bij.

Auteur

mr. B.G.N. (Bart) Gubbels