Kan ik als ondernemer schade op mijn werknemer verhalen?

Het is een vraag die regelmatig terugkomt en die bij veel werkgevers speelt: is het mogelijk om een werknemer zelf de door hem gemaakte schade te laten betalen?

Het antwoord is: in beginsel niet, maar er zijn uitzonderingen. Hier leggen wij uit hoe dat precies zit.

Schade geleden door het handelen van een werknemer?

Wanneer het gaat om schade die wordt geleden door het handelen van een werknemer, moet er een tweedeling worden gemaakt:

1. Schade die je als ondernemer leidt door handelingen die de werknemer verricht bij het uitvoeren van zijn arbeidsovereenkomst; en
2. Schade die je als ondernemer leidt doordat de werknemer je buiten de arbeidsovereenkomst om schade toebrengt.

Bij het hierboven onder 1 genoemde kan bijvoorbeeld worden gedacht aan:

• De vakkenvuller die een fles wijn kapot laat vallen.
• De boekhouder die een fout maakt waardoor teveel belasting wordt betaald.
• De magazijnmedewerker die schade rijdt met een heftruck.
• De automonteur die de remmen van de auto van een klant niet juist monteert, waarna de klant een ongeluk krijgt en je als ondernemer aansprakelijk stelt.

Bij het tweede kan gedacht worden aan de werknemer die op zondag een kopje koffie bij je komt drinken en een vaas omstoot, of de werknemer die per ongeluk tegen jouw auto aanrijdt op de openbare weg. Het gaat dan om handelingen die niet onder de uitvoering van de arbeidsovereenkomst vallen. Het zal duidelijk zijn dat hier niet snel sprake van is.

In dit artikel gaat het enkel om het eerste geval. Aansprakelijkheid volgens het tweede geval gaat volgens de gewone aansprakelijkheidsregels (normaal gesproken op basis van onrechtmatige daad).

Wanneer kun je schade op je werknemer verhalen?

De hoofdregel is: je kunt schade niet op je werknemer verhalen als ondernemer. Daarvoor ben je ondernemer: bedrijfsrisico’s komen voor jouw rekening. Dergelijke voorvallen moet je incalculeren in de prijs naar je klanten.

Er zijn echter drie in de wet opgenomen uitzonderingen:

1. Wanneer de werknemer opzettelijk heeft gehandeld;
2. Wanneer de werknemer bewust roekeloos is geweest;
3. Indien de omstandigheden van het geval daar aanleiding toe geven.

Het is van belang dat je daarbij tevens op een eventuele van toepassing zijnde cao moet letten. Het komt voor dat ook daarin nog (afwijkende) regels staan voor de aansprakelijkheid van werknemers.

Ten slotte geldt, dat afwijking van deze regels mogelijk is als de omstandigheden van het geval dat met zich meebrengen, mede gezien de aard van de arbeidsovereenkomst. Dat kan in sommige gevallen een ‘escape’ zijn.

Opzet of bewuste roekeloosheid

In het geval van opzet of bewuste roekeloosheid kan de werknemer wél aansprakelijk worden gehouden. Daar is echter niet snel sprake van:

• Bij het verhalen van schade als gevolg van opzet moet worden gedacht aan een situatie waarin de werknemer opzettelijk schade toebrengt aan jou als ondernemer én waarin je dat kunt bewijzen. Vooral dat laatste is vaak erg lastig: hoe bewijs je immers dat de werknemer opzettelijk die fles wijn heeft laten vallen of schade heeft gereden met de heftruck?
• Bewuste roekeloosheid lijkt meer kans van slagen te hebben, maar dat is in veel gevallen maar schijn. Het gaat om situaties waarbij de werknemer zich bewust was op het moment dat hij de handeling uitvoerde, dat hij roekeloos bezig was. Ook hier is het weer bijzonder lastig om te bewijzen dat de werknemer zich bewust was van het roekeloze karakter van zijn handeling.

Kortom: het is lastig om te bewijzen dat er sprake is van opzet of bewuste roekeloosheid en (dus) dat je schade kunt verhalen op de werknemer die de schade heeft veroorzaakt. Het is echter niet onmogelijk: in de jurisprudentie zijn voldoende gevallen bekend waarin dat wel is gelukt.

Mag je afwijken in de arbeidsovereenkomst?

Soms neemt een ondernemer in zijn arbeidsovereenkomsten op dat de werknemer wél aansprakelijk is voor eventuele schade die ontstaat, ongeacht of er sprake is van opzet of bewuste roekeloosheid. Mag dat?

Nee, over het algemeen niet. Een uitzonderingsgeval is de situatie waarin de werknemer verzekerd is voor dergelijke schade. Dat zal in de regel echter niet het geval zijn. Afwijkingen in de arbeidsovereenkomst zijn dan ook vrijwel altijd ongeldig.

Auteur

mr. B.G.N. (Bart) Gubbels