Kan ik overeenkomsten van internet gebruiken?

Iedereen sluit (bewust of onbewust) overeenkomsten. Dat geldt zeker voor ondernemers. Soms gaat het om belangrijke zaken, soms om minder belangrijke zaken. Soms wordt er niets op papier gezet, soms wel.

Als de gemaakte afspraken op papier worden gezet wordt er nogal eens gezocht naar ‘voorbeeldovereenkomsten’ op internet. Even naam, adres en datum aanpassen en tekenen maar. Is dat een goed idee?

Voorbeeldovereenkomsten van internet

Op internet zijn er, zowel betaald als onbetaald, veel soorten voorbeeldovereenkomsten te vinden. Gedacht kan worden aan:

1. Echte overeenkomsten tussen twee andere partijen die toevallig via Google te vinden zijn.
2. Modelovereenkomsten, waar je alleen nog maar je eigen gegevens in hoeft te vullen.
3. Overeenkomsten via websites van juristen, die je voor enkele euro’s een standaardovereenkomst toezenden.
4. Overeenkomsten die tot stand komen met een ‘generator’.

Het lijkt dan ook erg gemakkelijk om een van deze overeenkomsten te gebruiken om een aantal afspraken vast te leggen. Verstandig?

Verstandig om voorbeeldovereenkomsten van internet te gebruiken?

“Wij van wc-eend, adviseren wc-eend.” Wij zijn juristen die maatwerkovereenkomsten opstellen, dus het zou logisch zijn als we (gratis) overeenkomsten van internet weg zouden zetten als slecht en onnodig. Logischerwijs zouden we adviseren om ze niet te gebruiken en enkel maatwerk (bij ons) af te nemen, want daarmee verdienen we onze boterham, niet met gratis overeenkomsten. Toch denken we er genuanceerder over.

Naar ons idee, moet je als ondernemer (en als particulier) een onderscheid maken tussen de te sluiten overeenkomsten. Zo zijn er:

1. Overeenkomsten die slechts een klein belang hebben en met een betrouwbare wederpartij worden gesloten.
2. Overeenkomsten met een groot belang of met een onbetrouwbare wederpartij.

In het kort: de overeenkomsten onder 1 kun je zelf aan de hand van een voorbeeldovereenkomst opstellen. De overeenkomsten onder 2 kun je beter door een jurist laten opstellen. Hierna wordt een en ander verder uitgelegd.

1. Overeenkomsten met klein belang én betrouwbare wederpartij

Overeenkomsten met een klein belang en een betrouwbare wederpartij zijn relatief risicoloos. Het is dan ook onzinnig om dat risico af te dekken met een door een jurist opgestelde overeenkomst: dat is simpelweg veel te duur voor wat je ervoor terugkrijgt in zo’n geval.

Dergelijke overeenkomsten kun je natuurlijk mondeling aangaan, maar dan kun je (meestal) niets bewijzen. Wil je meer zekerheid, dan zet je een en ander op papier. Daarvoor kun je een voorbeeldovereenkomst gebruiken. Als we de eerder genoemde vier categorieën van voorbeeldovereenkomsten even bespreken:

1. Echte overeenkomsten tussen twee partijen. Het is niet verstandig om een overeenkomst tussen twee andere partijen van het internet te plukken en die even aan te passen. Wellicht dat deze twee andere partijen specifieke afspraken hebben gemaakt die eigenlijk niet in zo’n overeenkomst thuishoren en/of dat ze allerhande belangrijke bepalingen hebben geschrapt. Daarnaast moet je rekening houden met het feit dat er ook op overeenkomsten auteursrecht geldt: zomaar kopiëren mag niet (al kun je je afvragen hoe groot de kans is dat iemand erachter komt). Is er iets mis met een dergelijke overeenkomst, dan kun je nergens aankloppen.
2. Gratis modelovereenkomsten. Een gratis modelovereenkomst/voorbeeldovereenkomst is een beter idee dan de overeenkomst tussen twee partijen. Meestal zijn dergelijke overeenkomsten zeer algemeen van aard en bevatten ze allerhande (vaak overbodige) afspraken, maar tevens is de kans aanzienlijk kleiner dat er belangrijke zaken missen. Zou er iets mis zijn met deze overeenkomst, dan is het erg lastig om iemand daarvoor aansprakelijk te houden. Je moet dan namelijk bewijzen dat er een onrechtmatige daad is gepleegd.
3. Betaalde modelovereenkomsten. De kans dat een betaalde modelovereenkomst in orde is, is natuurlijk groter dan de kans dat een gratis modelovereenkomst in orde is. Daarnaast is het ook gemakkelijker om de maker ervan aan te spreken als de overeenkomst niet in orde blijkt te zijn: dat kan simpelweg via het leerstuk van wanprestatie (en dat is aanzienlijk gemakkelijker dan op grond van onrechtmatige daad je recht te halen).
4. Overeenkomsten die tot stand komen via een ‘generator’. Overeenkomsten die op een dergelijke manier tot stand komen, zijn (afhankelijk van de mate van detail van de generator)  meer op jouw situatie toegespitst dan de vorige drie soorten overeenkomsten. Toch kan een generator een jurist nooit vervangen: bij een maatwerkovereenkomst kan er ook buiten de kaders worden gedacht en geadviseerd, iets dat een generator niet kan. Aangezien er voor dergelijke overeenkomsten meestal betaald moet worden, kan ook hier aansprakelijkheid wegens wanprestatie volgen indien het product niet in orde is.

Probeer in voorbeeldovereenkomsten overigens niet te veel te schrappen, want als niet-jurist kun je daar vaak de gevolgen niet van overzien. Denk bijvoorbeeld aan de situatie waarin je (in een overeenkomst van opdracht) de zinsnede “Opdrachtgever mag de opdracht opzeggen met een opzegtermijn van twee maanden” zou schrappen. Het lijkt logisch dat het schrappen van die zin ervoor zorgt dat opzegging niet meer mogelijk is, maar dat is niet zo. De wet zegt namelijk, dat als er niets over opzegging in de overeenkomst staat, de opdrachtgever te allen tijde mag opzeggen. In plaats van de mogelijkheid van opzegging in te perken, heb je hem in zo’n situatie juist uitgebreid. Voorzichtig zijn met schrappen dus.

2. Overeenkomsten met een groot belang of een onbetrouwbare wederpartij

Overeenkomsten met een groot belang of een onbetrouwbare wederpartij, zijn vrijwel altijd overeenkomsten waarbij een groot risico wordt gelopen. Het is niet verstandig om dergelijke overeenkomsten met een aangepaste voorbeeldovereenkomst van internet te sluiten.

Bij dit soort overeenkomsten zal in de regel maatwerk nodig zijn om de risico’s af te dekken. Dat maatwerk kan zich in allerhande zaken uiten: van exoneratieclausules tot eigendomsvoorbehouden en van extra opzegmogelijkheden tot borgstellingen. Daarnaast kan een jurist de overeenkomst precies aanpassen op jouw eigen risicobereidheid en daar advies over geven. Eventueel kan de jurist de overeenkomst uitonderhandelen met de wederpartij.

Een maatwerkovereenkomst is uiteraard veel duurder dan de standaardovereenkomsten die een paar euro kosten. Toch is het dat in dit soort gevallen waard: blijkt achteraf dat er fouten in de overeenkomst staan, dan zijn ze niet meer aan te passen. Vaak is procederen dan de enige optie, en dat is vele malen duurder.

Kortom

Sommige overeenkomsten kun je prima van internet afhalen. Is het belang klein en is de wederpartij betrouwbaar, dan kun je het er vaak simpelweg op gokken. Het (grotere) risico dat het misgaat, draag je dan zelf. In alle andere gevallen is het verstandig om een jurist een maatwerkovereenkomst op te laten stellen en je te laten adviseren over de mogelijkheden en risico’s.

Met dat laatste helpen we je graag. We stellen maatwerkovereenkomsten, adviseren hierover en voeren -indien gewenst- de onderhandelingen met de wederpartij. Zo kom je achteraf niet voor verrassingen te staan.

Auteur

mr. B.G.N. (Bart) Gubbels
ondernemingsrecht, arbeidsrecht, contractenrecht