Ondernemers sluiten veel overeenkomsten: met leveranciers, met klanten, met werknemers, met verhuurders et cetera. Soms komt het echter voor, dat je als ondernemer van een overeenkomst af wilt. De redenen daarvoor kunnen divers zijn, maar hebben vaak te maken met het niet nakomen van verplichtingen van de andere contractspartij.
In dit blogartikel bekijken we de mogelijkheid om de overeenkomst te ontbinden. We bekijken wanneer die mogelijkheid er is, hoe dat precies werkt en wat de rol van het soort overeenkomst en de inhoud van de overeenkomst daarin is.
Ontbinding van een overeenkomst is in beginsel enkel mogelijk wanneer er sprake is van een tekortkoming (wanprestatie) van de wederpartij. Is er sprake van een tekortkoming, dan zal moeten worden gekeken of nakoming van de verplichting die is geschonden nog mogelijk is. Er zijn dan drie opties:
In het tweede en het derde geval, is ontbinding van de overeenkomst in beginsel direct mogelijk. In het eerste geval, moet er eerst sprake zijn van verzuim, voordat ontbinding van de overeenkomst mogelijk wordt.
Dit verzuim kan op een aantal manieren intreden:
Bij twijfel, is het altijd verstandig om een ingebrekestelling te verzenden. Immers: een onjuiste ontbinding van een overeenkomst leidt ertoe dat niet is ontbonden en wellicht dat jijzelf aansprakelijk wordt gehouden.
De ontbinding kan uiteindelijk zowel ‘buitengerechtelijk’ als ‘gerechtelijk’ gebeuren. Dat wil zeggen: je kunt zelf de overeenkomst ontbinden via een brief, maar je kunt ook aan de rechter vragen om te bepalen dat de overeenkomst is ontbonden. Dat laatste is uiteraard aanzienlijk duurder, maar levert wel meer zekerheid op.
Niet alleen de algemene regels voor ontbinding van een overeenkomst zijn van belang. Ook wat er in de overeenkomst staat is in sommige gevallen belangrijk.
Zo zijn de wetsartikelen die gaan over ontbinding van een overeenkomst in beginsel van regelend recht. Dat houdt in, dat in de overeenkomst kan worden afgeweken van die wetsartikelen. Zo kan ontbinding worden uitgesloten, aan een zwaardere toets worden onderworpen of juist gemakkelijker worden gemaakt. Let wel: er is bij ontbinding niet altijd sprake van regelend recht. In sommige gevallen is afwijken niet toegestaan en zijn gemaakte afwijkingen ongeldig.
Ook is het mogelijk dat in de overeenkomst zogenaamde ontbindende voorwaarden zijn opgenomen. Dergelijke voorwaarden kunnen de overeenkomst ontbinden buiten de wettelijke regeling van ontbinding om. Is er voldaan aan de (vooraf) onzekere factor uit de ontbindende voorwaarde, dan wordt de overeenkomst automatisch ontbonden. In de praktijk is een simpel beroep op deze ontbindende voorwaarden voldoende.
Niet alleen de algemene regels voor ontbinding van een overeenkomst en wat er in de overeenkomst staat is van belang. Zo is ook het soort overeenkomst van belang. De wet heeft namelijk voor meer dan twintig verschillende soorten overeenkomsten extra regels opgesteld. Daar zijn ook regels bij die over de ontbinding van een overeenkomst gaan.
Zo is bijvoorbeeld bij de arbeidsovereenkomst de ontbinding aan banden gelegd. Een ingebrekestelling verzenden en daarna buitengerechtelijk ontbinden kan niet: ontbinding moet bij de rechter plaatsvinden. Ook bij de huurovereenkomst kunnen bijvoorbeeld afwijkende regels gelden.
Soms is afwijken van dergelijke regels toegestaan (dan is dus van belang wat in de overeenkomst zelf staat), soms niet. De mogelijkheden voor ontbinding lopen dus zeer uiteen per overeenkomst.
Soms is ontbinding van de overeenkomst niet mogelijk, bijvoorbeeld omdat er geen sprake is van wanprestatie, omdat ontbinding niet tot het gewenste gevolg zal leiden of omdat ontbinding van de overeenkomst contractueel is uitgesloten. Gelukkig is ontbinding van de overeenkomst is niet de enige manier om een overeenkomst te laten eindigen.
Andere mogelijkheden die je wellicht ter beschikking staan:
Twijfel je over welke weg je het best kunt bewandelen in een bepaald geval, dan is het aan te raden om een jurist te raadplegen.
Ontbinding van een overeenkomst is over het algemeen enkel mogelijk indien er sprake is van een tekortkoming in de nakoming van die overeenkomst. Is dat het geval, dan moet nog worden gekeken naar het soort overeenkomst en naar wat precies in de overeenkomst zelf is opgenomen over ontbinding. Aan de hand daarvan kan worden bekeken of ontbinding mogelijk is en of er alternatieve manieren zijn om dat doel te bereiken.
Gezien de vele juridische aspecten die spelen bij ontbinding van een overeenkomst, is het verstandig om een jurist in te schakelen indien het gaat om een overeenkomst waar veel vanaf hangt. Immers: maak je per ongeluk een fout, dan kan die je duur komen te staan.
