Werknemer overtreedt concurrentiebeding, wat nu?

Werknemers nemen in elke onderneming kennis van de bedrijfsvoering. Sommige werknemers weten enkel iets over een klein deelgebied van de werkzaamheden van de onderneming, andere werknemers zijn zelfs van de grootste bedrijfsgeheimen op de hoogte.

Natuurlijk wil je niet dat werknemers met die kennis vertrekken en bij de concurrent gaan werken (of terwijl ze bij jou werken bij de concurrent gaan werken). Daarom zet je een concurrentiebeding in de arbeidsovereenkomst. Maar wat nu, als je werknemer dat concurrentiebeding overtreedt?

Overtreding concurrentiebeding

Wanneer een werknemer het concurrentiebeding overtreedt, zul je als werkgever al snel geneigd zijn om de werknemer aan te spreken en een boete of schadevergoeding te vorderen. Natuurlijk wil je tevens dat hij stopt met werken bij de concurrent.

Voordat je zover komt, is het echter verstandig om eerst te bekijken of je dat wel kunt eisen. Daarvoor moeten een aantal zaken worden bekeken:

1. Is het concurrentiebeding rechtsgeldig overeengekomen?
2. Zal een rechter het concurrentiebeding in stand houden?
3. Wat kun je precies vorderen van de werknemer die zijn concurrentiebeding overtreedt?

1. Is het concurrentiebeding rechtsgeldig overeengekomen?

Of het concurrentiebeding rechtsgeldig is overeengekomen is over het algemeen niet lastig vast te stellen. Er moet namelijk zijn voldaan aan twee eisen. Het concurrentiebeding moet:

1. schriftelijk zijn overeengekomen;
2. met een meerderjarige werknemer.

Het tweede punt zal vrijwel nooit een probleem opleveren. Het eerste kan wel een probleem opleveren, voornamelijk als bijvoorbeeld het concurrentiebeding in een bedrijfsreglement stond en niet in de arbeidsovereenkomst zelf. In dergelijke gevallen is het verstandig om een jurist te raadplegen, want dan zal moeten worden gekeken naar de omstandigheden van het geval.

Gaat het om een arbeidsovereenkomst voor bepaalde tijd die is overeengekomen na 1 januari 2015, dan geldt dat een concurrentiebeding enkel mag worden overeengekomen indien:

3. er zwaarwegende bedrijfsbelangen zijn, die bedrijfsbelangen in de arbeidsovereenkomst zijn vastgelegd én er is vastgelegd waarom deze bedrijfsbelangen zwaarwegend zijn.

2. Zal een rechter het concurrentiebeding in stand houden?

Een geldig concurrentiebeding overeenkomen met een medewerker is niet alles. Het is namelijk ook van groot belang dat het concurrentiebeding geldig blijft. Een rechter kan het namelijk om meerdere redenen opzij zetten.

Het concurrentiebeding blijft bijvoorbeeld niet (ongewijzigd) in stand in de volgende gevallen:

• Belangen niet in verhouding. Wanneer het belang van jou als werkgever niet in verhouding staat met het belang van de werknemer, kan de werknemer vaak onder het concurrentiebeding uit. Dat is bijvoorbeeld het geval wanneer het beding te veelomvattend is. De rechter kan het beding dan geheel vernietigen, maar vaker wordt het gedeeltelijk vernietigt. Feitelijk gezien wordt het concurrentiebeding dan ingeperkt. Ook kan de rechter besluiten dat het concurrentiebeding wél in stand blijft, maar dat de werknemer een vergoeding krijgt.
• Schadeplichtigheid bij beëindiging. Als je als werkgever de arbeidsovereenkomst op een manier laat eindigen waardoor je schadevergoeding moet betalen aan de werknemer, vervalt het concurrentiebeding ook automatisch. Let wel: een ‘gewoon’ ontslag wegens bedrijfseconomische redenen valt niet onder deze omschrijving. Het concurrentiebeding blijft dan gewoon geldig.
• Aanmerkelijk zwaarder drukken. Het concurrentiebeding kan vervallen wanneer de werknemer andere werkzaamheden is gaan uitvoeren, bijvoorbeeld door een promotie (zonder nieuwe arbeidsovereenkomst). Daardoor kan het zo zijn dat het concurrentiebeding (veel) zwaarder is geworden voor de werknemer en de werknemer er dus niet (ongewijzigd) aan kan worden gehouden.

Het moge duidelijk zijn dat een rechter een concurrentiebeding zeker niet altijd in stand houdt. Vaak komt het erop neer dat bijvoorbeeld het geografische bereik (‘… kilometer rondom …’) wordt verkleind of dat het verbod op bepaalde werkzaamheden wordt opgeheven.

3. Wat kun je vorderen van de werknemer die zijn concurrentiebeding overtreedt?

Een werknemer die zijn concurrentiebeding overtreedt, pleegt in beginsel wanprestatie. Dat wil in beginsel zeggen dat het mogelijk is om hem aan te spreken en schadevergoeding te vorderen.

Het probleem bij de overtreding van het concurrentiebeding is echter, dat het meestal (nog) niet duidelijk is wat de schade is en dat het bewijzen van die van schade erg lastig kan zijn. Als werkgever is dat problematisch, want hoe kun je schadevergoeding vorderen als je dat niet kunt onderbouwen?

Daarom is het verstandig om reeds bij het overeenkomen van het concurrentiebeding een boete overeen te komen. Op het moment dat het beding dan wordt overtreden, kan de boete worden opgeëist, zonder dat een schadeberekening hoeft te worden gemaakt.

Wat als de (oud)werknemer niet meewerkt?

Natuurlijk komt het voor dat een (oud) werknemer het concurrentiebeding blijft overtreden of de boete die daarop staat niet vrijwillig wil betalen. In dat geval is het verstandig om een dagvaarding te schrijven en de zaak aanhangig te maken bij de rechter. Het moge duidelijk zijn dat het verstandig is om daar een jurist voor in te schakelen.

Wat kan worden gevorderd?

• Wanneer de boete niet betaald wordt, kan de boete worden gevorderd. Beslaglegging is daarna mogelijk als niet wordt betaald.
• Als de werknemer de onrechtmatige werkzaamheden niet wil stoppen, is het mogelijk om een verbod op de werkzaamheden te vorderen bij de rechter op straffe van een dwangsom. Dat wil zeggen: gaat de werknemer door met de overtreding van het concurrentiebeding, dan kan direct een dwangsom worden geïncasseerd. Het betreft een executoriale titel, dus er kan direct beslag worden gelegd zonder tussenkomst van een rechter.

Kunnen beiden tegelijkertijd worden gevorderd? In theorie wel. In de praktijk meestal niet, want het stoppen van de onrechtmatige werkzaamheden zal meestal in kort geding worden gevorderd. Het incasseren van de boete moet in een bodemprocedure en behalve dat de vordering niet geschikt is voor kort geding, is er meestal ook geen spoedeisendheid (en die is wel nodig om een kort geding te kunnen starten).

Werknemer overtreedt concurrentiebeding – Conclusie

Wanneer een werknemer zijn concurrentiebeding overtreedt, kun je daar als werkgever tegen optreden. Het is echter wel van belang dat je goed bekijkt of het concurrentiebeding wel geldig is overeengekomen én of het stand zal houden bij de rechter.

Kom je onverwachte problemen tegen of heb je anderszins hulp nodig wanneer een (oud-) werknemer zijn concurrentiebeding overtreedt, dan is het verstandig om contract op te nemen met een jurist. Op die manier weet je in elk geval zeker dat je de beste uitkomst voor jezelf en je bedrijf kunt bewerkstelligen.

Auteur

mr. B.G.N. (Bart) Gubbels