Wanneer er wordt gesproken over beslaglegging, komen veel verschillende termen naar boven. Er bestaat onder meer executoriaal beslag, conservatoir beslag, loonbeslag, bankbeslag, derdenbeslag, eigenbeslag en bodembeslag.
Ik heb gemerkt dat daar nogal wat onduidelijkheid over bestaat in de praktijk. Wat betekenen die termen precies en hoe worden ze gebruikt?
Hierna zal ik daarom een uitleg geven van die verschillende soorten beslag. Eventueel zijn deze vormen ook nog onderling te combineren, bijvoorbeeld als ‘conservatoir derdenbeslag’. Daar ga ik niet specifiek op in (want dan wordt dit artikel een boek).
Executoriaal beslag is het soort beslag waaraan normaal gesproken door niet-juristen wordt gedacht indien er wordt gesproken over beslaglegging. Executoriaal beslag is het daadwerkelijk in beslag nemen van zaken. Het kan worden gelegd op zowel goederen als op vorderingen. Executoriaal beslag (en dus onderstaande twee hoofdvormen) is/zijn in combinatie mogelijk met bijvoorbeeld derdenbeslag of eigenbeslag.
Dit soort beslaglegging is in twee hoofdvormen mogelijk:
Voordat je executoriaal beslag kunt leggen (of voordat iemand het bij jou kan leggen), moet hij in het bezit zijn van een ‘executoriale titel’. Afgezien van enkele uitzonderingevallen (belastingdienst en hypotheekhouders zoals banken bijvoorbeeld), is voor de verkrijging daarvan het voeren van een gerechtelijke procedure nodig.
Conservatoir beslag is de grote tegenhanger van executoriaal beslag. Conservatoir betekent zoveel als ‘conserverend, bewarend’ en er kan dan ook van bewarend beslag worden gesproken. Het wetboek spreekt ook van ‘Middelen tot bewaring van zijn recht’.
Conservatoir beslag wordt ingezet op het moment dat de beslaglegger bang is dat de schuldenaar zijn goederen zal wegmaken gedurende de tijd die het kost om een executoriale titel te verkrijgen. ‘Van een kale kip kan men niet plukken’, dus moet er worden gezorgd dat de kip niet kaal wordt.
Om conservatoir beslag te kunnen leggen, moet er eerst toestemming zijn van de rechter. In verreweg de meeste gevallen wordt de schuldenaar niet in de gelegenheid gesteld om zijn zienswijze naar voren te brengen (dan kan hij immers ook reeds zaken weggeven of verbergen). De schuldenaar kan wel achteraf via bijvoorbeeld een kort geding optreden tegen het beslag.
Conservatoir beslag is ook mogelijk in combinatie met andere vormen van beslag, zoals bijvoorbeeld te zien is bij het conservatoir derdenbeslag.
Loonbeslag is meestal een executoriaal beslag. Het houdt in dat er bij de werkgever van de schuldenaar beslag wordt gelegd op nog uit te betalen loon. Dat loon wordt dan betaald aan de schuldeiser, niet aan de schuldenaar. De werkgever is verplicht om mee te werken.
Bij loonbeslag is zéér van belang dat er goed wordt gelet op het in acht nemen van de beslagvrije voet. De schuldenaar moet immers nog in zijn noodzakelijke behoeften kunnen voorzien.
Bankbeslag is een vorm van beslag waarbij er beslag wordt gelegd op het geld dat een schuldenaar ‘op de bank’ heeft staan. Heeft hij niets, dan levert het beslag niets op. De bank is verplicht om mee te werken met het bankbeslag.
Bij bankbeslag wordt gekeken naar wat er op het moment van beslaglegging op de rekening stond. Enkel dat geld valt onder het beslag. Wordt de volgende dag salaris gestort, dan heeft de beslaglegger pech, want dat valt er niet onder.
Derdenbeslag is een vorm van beslag die onder derden plaatsvindt. Dit is in tegenstelling tot beslag dat bij de schuldenaar (of schuldeiser, zie hierna) zelf wordt gelegd.
Loonbeslag en bankbeslag zijn vormen van derdenbeslag.
Eigenbeslag is een relatief weinig voorkomende vorm van beslaglegging. Het komt erop neer dat er beslag wordt gelegd op goederen die eigendom zijn van de schuldenaar, maar die op het moment van beslaglegging bij de schuldeiser zijn.
Denk daarbij aan een fietsenmaker die je fiets in zijn werkplaats heeft staan. Hij heeft tevens nog een vordering op je die je steeds niet betaalt. In dat geval kan hij eigenbeslag leggen op de fiets.
Bodembeslag is een vorm van beslag die burgers niet kunnen leggen. De enige die het kan leggen is de belastingdeurwaarder, namens de belastingdienst.
Het komt erop neer dat de belastingdienst beslag legt op alle zaken die hij op de bodem (de grond, het terrein) van de schuldenaar aantreft. Daarbij wordt in eerste instantie geen verschil gemaakt tussen goederen van de schuldenaar en van derden. Indien aan een aantal voorwaarden is voldaan, kan de derde ook geen verzet meer aantekenen tegen het bodembeslag. Ten slotte geldt het bodembeslag ook voor goederen die onder een stil pandrecht vallen.
Voor het leggen van beslag is het meestal noodzakelijk om een dagvaarding of verzoekschrift naar de rechter te verzenden. Om dat goed te doen, is het verstandig om een jurist in te schakelen bij het opstellen ervan. Fouten bij het opstellen leveren ongeldigheid (en dus afwijzing) op.
Ook als iemand dreigt beslag te leggen, is het verstandig om in elk geval goed te bekijken of de vordering terecht of onterecht is. Beslag tegengaan kan eventueel via een kort geding of kan wellicht nog in de procedure zelf, eventueel door het instellen van hoger beroep. Ook hierbij is het verstandig om met een jurist te bekijken wat de mogelijkheden zijn.
In elk geval is het na het lezen van deze blogpost duidelijk welke soorten beslag er zoal bestaan. Het enige beslag dat nog niet is genoemd is het pannenkoekenbeslag, maar dat is wellicht iets voor een ander soort blog.
