Enige tijd geleden kregen we een interessante vraag binnen over de aansprakelijkheid binnen een commanditaire vennootschap. We hebben al eens een algemeen artikel geschreven over personenvennootschappen, waar de commanditaire vennootschap ook aan bod kwam, maar zijn daar niet uitgebreid ingegaan op de aansprakelijkheid.
In dit geval zullen we dat wel doen, aan de hand van een wat complexere casus. Eerst zullen we echter een korte uiteenzetting doen van wat de commanditaire vennootschap precies is.
De commanditaire vennootschap is een rechtsvorm die gebruikt kan worden om een onderneming te drijven. De commanditaire vennootschap lijkt op de vennootschap onder firma: beiden worden opgericht op basis van een overeenkomst en bij beiden zijn vennoten met hun privévermogen aansprakelijk voor tekorten in de vennootschap (in tegenstelling tot bijvoorbeeld de bv).
De commanditaire vennootschap verschilt op een belangrijk punt echter van de vennootschap onder firma. Bij de commanditaire vennootschap wordt namelijk een verschil gemaakt tussen beherend vennoten en commanditair vennoten.
Beherend vennoten zijn simpelweg in privé aansprakelijk voor de schulden van de commanditaire vennootschap. De commanditair vennoot, brengt echter enkel geld in en is in beginsel niet aansprakelijk voor tekorten, terwijl hij wel meedeelt in de winst. Hij heeft wat dat betreft een vergelijkbare positie met die van de aandeelhouder in de bv.
Een van de regels voor de commanditair vennoot is echter, dat hij geen daden van beheer mag verrichten en dat hij niet in de vennootschap werkzaam mag zijn. De wet zegt dat dat zelfs niet uit hoofde van volmacht mag. Gaat de commanditair vennoot toch aan de slag, dan krijgt hij de deksel op zijn neus, want dan zal hij als beherend vennoot worden gezien en staat hij dus ook privé in de vuurlinie van schuldeisers.
De casus draait om twee commanditaire vennootschappen. CV 1 heeft als beherend vennoot BV X en als commanditair vennoot CV 2. CV 2 heeft als commanditair vennoot een natuurlijk persoon (‘Bob’ noemen we hem) en als beherend vennoot BV Y. Bob heeft niets te maken met BV Y, maar is wél enig aandeelhouder en bestuurder van BV X.
De hoofdvraag in de casus is: ‘Kan Bob aansprakelijk worden gehouden voor zijn inbreng in CV 1?’
Hierna heb ik een poging gedaan om het even uit te tekenen ter verduidelijking. Je ziet Bob bovenaan staan, de stippellijntjes betekent dat er sprake is van een commanditaire vennoot, de andere lijnen zijn beheers/bestuursfuncties.
Logischerwijs, is Bob normaal gesproken aansprakelijk wanneer hij direct bij CV 1 aan de slag zou gaan, maar nu zal hij zich op het standpunt stellen, dat hij via BV X aan de slag is. Daardoor is BV X de beherend vennoot en door de kapitaalsbescherming van de bv (waar het kapitaal van de aandeelhouder gewoon beschermd is als hij ook als bestuurder in de bv werkt), is Bob privé verzekerd van een deurwaardersvrije oprijlaan.
Klopt dat?
Om te kunnen zeggen of dat klopt, is het verstandig om de situatie uit elkaar te halen en te bekijken wat er dan met de aansprakelijkheid gebeurt. Daarvoor is het van belang om BV Y en commanditaire vennootschap 2 even weg te denken in het schema. In dat geval, zou Bob via BV X zeggenschap uitoefenen en zou de aansprakelijkheid bij X blijven liggen.
Echter, in dat geval, zou er een situatie ontstaan, die erg lijkt op het werkzaam zijn in de vennootschap (dan wel werken via een volmacht). Toch zou de juridisch beherend vennoot X zijn, waardoor X de aansprakelijkheid verkrijgt. Ik ben in elk geval van mening, dat het zeker niet ondenkbaar is, dat een rechter deze constructie doorprikt en de commanditair vennoot aansprakelijk houdt.
Iets dergelijks gebeurde door het Gerechtshof bijvoorbeeld in deze zaak. Het betrof daar dezelfde situatie: een bv die als beherend vennoot het risico van de commanditair vennoot probeert op te heffen. Het Gerechtshof gaat daar niet in mee en zegt dat het een overtreding van het beheersverbod is. Het is wel van belang om daar te beseffen dat ook de omstandigheden van het geval een rol speelden (zo werden brieven onduidelijk ondertekend, waardoor het leek dat de commanditair vennoot zich in privé als beherend vennoot opstelde).
Omdat commanditaire vennootschap 2 de commanditaire vennoot van CV 1 is, kan CV 2 aansprakelijk worden gehouden, indien zij daden van beheer of werkzaamheden verricht voor CV 1. BV Y staat als beherend vennoot natuurlijk altijd in de vuurlinie.
Bob is echter niet aansprakelijk voor schulden van CV 2, zolang hij geen beheersdaden of werkzaamheden in CV 2 uitvoert. De vraag is dan natuurlijk of dat niet doorwerkt: Is het uitvoeren van beheersdaden of werkzaamheden in CV 1 geen verboden beheersdaad of werkzaamheid van CV 2?
Ik ben van mening dat dat hetzelfde moet worden bekeken als in de vorige paragraaf. Wellicht dat Bob kan beargumenteren dat hij de daden via X uitvoert, maar toch lijkt het er sterk op dat hij werkzaam is in zowel CV 2 als in CV 1, waardoor hij dus bij beiden aansprakelijk is. Wederom: zekerheid bestaat niet wat dit betreft, maar ik acht ook hier de kans aanwezig dat een rechter een dergelijke situatie zou doorprikken.
Dat strookt overigens ook met de bedoelingen van de wetgever, die niet wilde dat de commanditair vennoot inspraak zou hebben, want die zou zich daarom roekeloos/onzorgvuldig gaan gedragen. Hij heeft dan immers wél inspraak, maar geen risico, want hij is in beginsel niet met zijn privévermogen aansprakelijk.
Probleem is natuurlijk, dat wanneer Bob niet zou mogen beheren, er een probleem ontstaat nu Bob enig bestuurder is van BV X. Commanditaire vennootschap nummer 1 is dan stuurloos geworden. Dat levert echter geen rechtvaardiging op om de situatie dan maar goed te keuren. Sowieso is deze constructie ooit opgezet en kan hij ook weer worden afgebroken indien hij niet werkt. Daarnaast is het mogelijk voor Bob om als bestuurder van BV X af te treden en nieuwe bestuurders aan te stellen als aandeelhouder.
Natuurlijk ligt een en ander ook aan de exacte omstandigheden die bestaan: een situatie waarin Bob de enig bestuurder van X is, zal vermoedelijk veel sneller tot doorprikken van de constructie leiden dan de situatie waarin Bob slechts een kleine rol in X speelt en wellicht niet eens aandeelhouder van X is.
Hetzelfde geldt voor de situatie rondom de commanditaire vennootschap: wanneer het kan worden bewezen dat Bob gewoon feitelijk geen invloed heeft in CV 2 (bijvoorbeeld omdat BV Y een machtige speler is en Bob maar een kleine geldschieter is), is het minder logisch dat doorprikken van de constructie plaatsvindt, dan wanneer Bob een zeer vermogende investeerder is die daardoor het bestuur van BV Y in zijn zak heeft zitten (of waarin hij misschien zelfs bestuurder/aandeelhouder van BV Y is).
Mocht je nu van plan zijn om een constructie met een commanditaire vennootschap op te tuigen, dan kan dat een goed idee zijn. Uiteraard spelen daarin juridische én fiscale redenen een reden. Toch is een constructie als bovenstaande, met als doel het uitsluiten van aansprakelijkheid (in elk geval vanuit juridisch oogpunt) niet te adviseren. De kans dat iets dergelijks mis gaat is zeer aanwezig en misschien zelfs wel waarschijnlijk te noemen. Tevens zijn er voor het uitsluiten van aansprakelijkheid gemakkelijkere opties te bedenken en kan (ondanks de uitholling van de vermogensscheiding) de bv wellicht de juiste keuze zijn.
