Algemene voorwaarden worden door veel ondernemers gebruikt. Immers: het is handig om bij elke overeenkomst terug te kunnen verwijzen naar één document met voorwaarden die van toepassing zijn, in plaats van voor elke overeenkomst opnieuw alle tussen partijen geldende regels te moeten opstellen. Algemene voorwaarden hebben echter één groot nadeel: ze zijn veel gemakkelijker buiten spel te zetten dan de overeenkomst zelf.
Laatst hoorde ik een ‘oplossing’ voor dat probleem: neem gewoon alle algemene voorwaarden integraal op in de overeenkomst zelf, in plaats van ernaar te verwijzen. Er is dan geen sprake meer van algemene voorwaarden, maar van een overeenkomst. In dit artikel bekijken we of het echt zo gemakkelijk is, of dat er toch nog haken en ogen aan zitten.
Algemene voorwaarden kunnen in beginsel buiten toepassing worden verklaard als ze onredelijk bezwarend zijn. Dit wordt juridisch gezien ‘vernietiging’ genoemd. Deze mogelijkheid staat open voor elke contractspartij, enkel niet voor grote ondernemingen.
Voor consumenten is het zelfs nog een stuk gemakkelijker om algemene voorwaarden te vernietigen. Zij kunnen namelijk een beroep doen op een aantal wettelijke bepalingen met algemene voorwaarden die onredelijk bezwarend zijn, worden vermoed te zijn of waarvan een indicatie is afgegeven dat ze onredelijk bezwarend zijn. Achtereenvolgens betreft het de zwarte lijst, de grijze lijst en de blauwe lijst met algemene voorwaarden.
Het moge duidelijk zijn dat het voor een ondernemer daarom interessant is om te bekijken of deze bescherming niet kan worden omzeild, bijvoorbeeld door de algemene voorwaarden op te nemen in de overeenkomst zelf. Immers: dan lijkt een beroep op het onredelijk bezwarend zijn van de algemene voorwaarden niet mogelijk. Ook een beroep op de verschillende lijsten lijkt dan niet mogelijk. Klopt dat?
De algemene voorwaarden opnemen in de overeenkomst zelf, komt eigenlijk neer op ‘de kleine lettertjes’ één op één omzetten naar ‘grote letters’. De wet stelt echter, dat algemene voorwaarden ‘een of meer bedingen [zijn] die zijn opgesteld teneinde in een aantal overeenkomsten te worden opgenomen’.
De wet geeft niet als voorwaarde dat deze kleine lettertjes in een apart document moeten staan waarboven ‘algemene voorwaarden’ staat, ondanks dat dat in de praktijk wel vrijwel altijd gebeurt. Dat wil dus zeggen, dat algemene voorwaarden óók in een overeenkomst opgenomen kunnen worden en dat deze algemene voorwaarden ook buiten toepassing kunnen worden verklaard als zijnde onredelijk bezwarend. Het enige dat moet worden bewezen door de wederpartij, is dat de bedingen zijn opgesteld teneinde in een aantal overeenkomsten te worden opgenomen.
Uitzonderingen zijn er ook. Zo kunnen bepalingen die de kern van de verplichtingen regelen, niet worden bestempeld als zijnde algemene voorwaarden. Afhankelijk van de overeenkomst kan worden gedacht aan onder meer de prijs, leverdatum of soort goederen. Overigens vallen standaardbedingen ook vaak niet onder algemene voorwaarden. Denk daarbij aan het beding waarmee het toepasselijke recht en de bevoegde rechter wordt gekozen. Dit soort bedingen zijn dus allemaal niet vernietigbaar omdat ze onredelijk bezwarend zijn.
In het kort komt het echter op het volgende neer: algemene voorwaarden opnemen in de overeenkomst heeft geen zin. Deze handelswijze zorgt er namelijk niet voor dat de bescherming van de wederpartij wordt doorbroken.
Het bovenstaande is dus geen oplossing om een beroep op de onredelijk bezwarendheid van de algemene voorwaarden uit te sluiten. 100% zeker weten dat bepaalde algemene voorwaarden niet onredelijk bezwarend zijn is dan ook vrijwel onmogelijk. Immers: de enige die dat met zekerheid kan bepalen, is de rechter.
Hoe kun je je als ondernemer dan het beste indekken? Laat je algemene voorwaarden opstellen door iemand met kennis daarvan. Lees je zelf in in de materie of, nog beter, laat een jurist de algemene voorwaarden opstellen. Zo weet je in elk geval zeker dat je algemene voorwaarden tegen een stootje kunnen en niet zomaar vernietigd kunnen worden.
