In Nederland bestaan zo’n 150.000 stichtingen. Problemen zijn (vrijwel) aan de orde van de dag. Een van deze problemen is het opstappen van niet één bestuurslid, maar van het gehele bestuur ineens.
Bij een stichting administratiekantoor of een anderszins professionele stichting (veel ziekenhuizen zijn bijvoorbeeld stichtingen) zal de juiste handelswijze vaak nog duidelijk zijn, maar kleine stichtingen met veel vrijwilligers zullen regelmatig met de handen in het haar zitten in een dergelijke situatie. Daarom zal ik proberen in deze blogpost wat duidelijkheid te creëren.
Het komt regelmatig voor bij stichtingen dat het bestuur het vertrouwen van de donateurs, vrijwilligers of werknemers van de stichting heeft verloren. Ondanks dat deze groepen meestal formeel geen invloed hebben op het bestuur (anders dan via de rechter), kunnen zij wel hun steun aan de stichting opzeggen. Dat maakt het voor de stichting vrijwel onmogelijk om nog goed te kunnen functioneren.
Het bestuur zal daar vaak de consequentie aan verbinden dat zij niet meer voldoende draagkracht heeft en zal op basis daarvan vaak zelf beslissen tot aftreden. Alle bestuursleden van de stichting treden in zo’n geval tegelijkertijd af. Dat kan gebeuren door het laten ingaan van een overgangssituatie, maar aftreden zou ook per direct kunnen gebeuren.
Het benoemen van nieuwe bestuursleden gebeurt aan de hand van de statuten. Het is namelijk verplicht om in de statuten op te nemen wat de wijze van benoeming en ontslag van bestuurders is. Aangezien de notaris de statuten moet controleren (en bij fouten persoonlijk aansprakelijk kan zijn), zal dit ook daadwerkelijk bij (vrijwel) alle stichtingen zijn opgenomen.
Het kan zo zijn, dat het bestuur wordt gekozen door bijvoorbeeld medewerkers van de stichting, door de grootste donateurs of door de vrijwilligers bij de stichting. Ook komt veel voor, dat het bestuur zelf in zijn vervanging voorziet (de zittende bestuursleden zoeken zelf vervanging voor een aftredend bestuurslid).
Wanneer het gehele bestuur van een stichting ontbreekt, is die laatste wijze van benoeming niet handig. De stichting wordt op dat moment immers niet meer bestuurd en het benoemen van nieuwe bestuurders door een bestuursbesluit is niet meer mogelijk.
Er wordt wel eens gedacht dat bij het geheel ontbreken van het bestuur een zodanig probleem is ontstaan, dat de stichting moet worden ontbonden. Daar is echter geen sprake van, tenzij de statuten bij het ontbreken van het bestuur ontbinding voorschrijven.
De eerste stap is dan om in de statuten van de stichting te kijken. Staat er in de statuten hoe er moet worden omgegaan met een ontbrekend bestuur, dan moet die handelswijze worden gevolgd. Het kan bijvoorbeeld zo zijn, dat de statuten aangeven dat één of meer personen nieuwe bestuurders mogen benoemen.
Het kan echter heel goed zo zijn dat er niets in de statuten staat over het ontbreken van het bestuur van de stichting. In dat geval, kan de rechtbank op verzoek van een belanghebbende (bijvoorbeeld een vrijwilliger die bij die stichting werkt) óf op verzoek van het openbaar ministerie bestuurders benoemen. Daarbij houdt de rechtbank zoveel mogelijk rekening met de statuten.
Bij het ontbreken van het gehele bestuur is het dus van belang om de statuten van de stichting te bekijken. Daaruit kan in veel gevallen de juiste handelswijze worden gehaald.
Bijkomend probleem is vaak, dat wanneer het gehele bestuur is afgetreden, ook niemand meer een exemplaar van de statuten heeft. In dat geval kunnen ze worden opgevraagd bij de Kamer van Koophandel.
Kosten? € 3,15. Tenminste, wanneer ze na 1 juli 2013 zijn gedeponeerd en je ze dus via internet kunt opvragen. Meestal is dat niet het geval en mag je de KvK bellen om ze op te vragen. Dat is een duurdere grap: € 12,-, maar goed, dat is altijd nog beter dan zonder bestuur met een stichting te zitten.
