De titel van deze blog lijkt tegenstrijdig. Hoe kan een overeenkomst reeds tot stand komen terwijl men nog in de onderhandelingen zit? Als er nog wordt onderhandeld, wil dat toch juist zeggen dat er nog geen overeenkomst is?
Juridisch gezien niet, en daar gaat deze blog over. Juridisch gezien kan het voorkomen dat jij nog onderhandelt met de wederpartij, terwijl dat niet meer (geheel) vrijblijvend is. Dat kan gebeuren op twee manieren:
Een rompovereenkomst ontstaat zodra er akkoord is over de belangrijkste gedeelten van de overeenkomst: de essentialia. Denk daarbij aan de prijs, de hoeveelheid, de kwaliteit et cetera. Dat wil dus zeggen dat er nog onderhandeld kan worden over de rest van de overeenkomst, terwijl er reeds een overeenkomst tot stand is gekomen.
Dit gebeurt voornamelijk bij grotere onderhandelingen, waarbij over verschillende punten wordt onderhandeld. Eventuele kleine puntjes (wordt het om 11.15 afgeleverd, of om 11.00?) behoren niet tot de essentialia van de overeenkomst en akkoord daarover is dus niet nodig om een overeenkomst tot stand te laten komen.
Precontractuele aansprakelijkheid, is aansprakelijkheid die aan de fase vóór het daadwerkelijke sluiten van de overeenkomst (of rompovereenkomst) vooraf gaat. Er is dus nog geen overeenkomst, maar er is wel reeds aansprakelijkheid.
Een dergelijke situatie komt ook voor in onderhandelingen. Je bent lekker aan het onderhandelen, let goed op dat er nog geen rompovereenkomst tot stand komt, maar toch is er reeds aansprakelijkheid.
De Hoge Raad zegt dat je je moet laten leiden door de gerechtvaardigde belangen van jezelf, maar óók van de andere partij. In beginsel ben je vrij om de onderhandelingen af te breken, maar daar komt verandering in indien:
In dergelijke gevallen mag dus niet meer vrijelijk worden afgebroken, maar moet worden dooronderhandeld (teneinde een overeenkomst tot stand te brengen, of, paradoxaal, teneinde de onderhandelingen alsnog af te breken), óf er moet schadevergoeding worden betaald.
Heb jij als contractspartij bij je wederpartij het vertrouwen gevoed dat de overeenkomst tot stand zou komen, dan is er sneller sprake van precontractuele aansprakelijkheid wanneer je de onderhandelingen afbreekt.
Eventueel kun je precontractuele aansprakelijkheid uitsluiten door een overeenkomst te sluiten die vaststelt hoe de onderhandelingen zullen plaatsvinden en tot welk moment er nog vrijelijk mag worden afgebroken. Eventueel kun je ook opnemen wie voor welke gemaakte kosten zal opdraaien. Natuurlijk is dat enkel interessant wanneer er over een belangrijke overeenkomst wordt onderhandeld.
Kortom: ben je bezig met onderhandelingen over een overeenkomst, dan kan het zo zijn dat je er opeens niet meer onderuit kunt. Voorkom dat dat gebeurt, door te weten wanneer er een rompovereenkomst tot stand komt en wanneer er precontractuele aansprakelijkheid kan zijn (en sluit dat eventueel uit bij belangrijke onderhandelingen). Zo voorkom je onverwachte verrassingen. Dat is wel zo prettig.
