Waar sommigen van mening zijn dat haar gloriedagen achter haar liggen, blijft Patty Brard de media gewild en ongewild opzoeken. Vanochtend stond namelijk in de Telegraaf: Advocaat pakt Miljoenenjacht aan.
Wat blijkt: er is een fout gemaakt in de op 28 september uitgezonden aflevering van het RTL4-programma Miljoenenjacht, waardoor een deelnemer meent schade te hebben geleden. Daarom wil hij graag geld zien. John de Mol is er nog niet achter wie de afperser is, maar heeft wel al weer een nieuwe (potentiële) miljoenenclaim erbij.
Hoe zit dat? Wat heeft dat te maken met Patty Brard? Is er een kans om daadwerkelijk de geleden schade te claimen? Zo ja: moet Endemol 5 miljoen euro uitkeren?
In de aflevering van Miljoenenjacht werd de vraag gesteld: ‘Welke Nederlandse diva trouwde afgelopen maand op Ibiza?’.
De kandidaat stond op dat moment in de tweede ronde en stond op de tweede plek. Zou niemand hem meer voorbij gaan, dan zou hij met die positie naar de derde ronde gaan.
De kandidaat op de derde plek dacht het antwoord echter te weten: ‘Patty Brard’. Het antwoord werd goedgekeurd en de kandidaat op plek drie schoof op naar plek twee, waardoor degene op plek twee naar drie verschoof en daardoor de volgende ronde aan zijn neus voorbij zag gaan. Niet leuk natuurlijk, want bij Miljoenenjacht is de hoofdprijs 5 miljoen euro.
Feit is echter (en dan ga uit van wat de media zeggen), dat Patty Brard:
Kortom: een fout antwoord is goed gerekend en daardoor viel de deelnemer af, ging hij (volgens de website van de Postcodeloterij) naar huis met 3.000 euro en liep hij (potentieel) 5 miljoen euro mis.
De deelnemer liet het er niet bij zitten en schakelde Peter Plasman in. Een opmerkelijke keuze, omdat Plasman een gerenommeerd strafrechtspecialist is en het hier duidelijk om een civiele zaak gaat.
Plasman heeft wel al eerder een zaak tegen het programma Miljoenenjacht gehad. Toen ging het om een deelnemer die terugkwam op zijn keuze om een bod te aanvaarden. Hij won daardoor 125.000 euro, in plaats van de 5 miljoen.
Plasman nam de zaak aan, maar schakelde uiteindelijk een specialist in het civiel recht in. De afloop ervan is onduidelijk, maar gezien het gebrek aan berichtgeving erover, vermoed ik dat de zaak nog onder de hamer is of nooit is aangebracht (in dat geval is er waarschijnlijk geschikt).
De juridische situatie van de kandidaat ligt uiteraard aan de regels die van toepassing zijn. Dat zal wellicht een overeenkomst zijn (inclusief van toepassing zijnde algemene voorwaarden), maar die hebben we niet tot onze beschikking.
Uit de eerder door Plasman gedane uitingen over de gang van zaken, blijkt dat vorig jaar (en dus waarschijnlijk nu nog steeds) de kandidaten bij hun uitnodiging voor het programma een overeenkomst moeten aangaan, waarin wordt verwezen naar de spelregels.
“De Kandidaat verklaart hierbij kennis te zullen nemen van de spelregels van het Programma, die aan de Kandidaat ter beschikking zullen worden gesteld, en zal daarmee onvoorwaardelijk akkoord gaan. De spelregels zijn onlosmakelijk verbonden met deze overeenkomst en vormen tezamen één geheel.”
De spelregels van Miljoenenjacht staan wel tot onze beschikking en zeggen het volgende:
“Over de vraagstelling en antwoorden in Postcode Loterij Miljoenenjacht is geen enkele discussie mogelijk. Het oordeel van de spelleiding is bindend.”
Dat is niet iets dat achteraf is toegevoegd aan de regels (dat gebeurde bij de vorige zaak van Plasman kennelijk): het stond er ook al in juli dit jaar. Dit zijn dus ook daadwerkelijk de regels waarmee de kandidaat akkoord is gegaan.
Zoals velen weten: niet alles wat we in overeenkomsten opnemen is juridisch gezien houdbaar. Zijn deze spelregels wel houdbaar?
Ik herhaal nog een keer de spelregel:
“Over de vraagstelling en antwoorden in Postcode Loterij Miljoenenjacht is geen enkele discussie mogelijk. Het oordeel van de spelleiding is bindend.”
Deze regel komt neer op:
“Wij zijn niet aansprakelijk voor fouten in de vraagstelling of voor antwoorden die onterecht zijn goedgekeurd.”
Het betreft dus een soort exoneratieclausule: aansprakelijkheid wordt uitgesloten. Kan dat zomaar?
Soms wel, soms niet. De geldigheid van een dergelijke regel, is afhankelijk van een aantal factoren, waaronder de vragen:
Kortom: ik ben van mening dat de spelregels moeten worden gekwalificeerd als ‘algemene voorwaarden’. Dat heeft voordelen voor de kandidaat, want hoewel ook een ‘gewoon’ exoneratiebeding buiten toepassing te verklaren is (en dat wellicht ook kans van slagen heeft in dit geval), is dat gemakkelijker bij algemene voorwaarden. Het exoneratiebeding (de spelregel) kan in dit geval namelijk worden vernietigd indien het onredelijk bezwarend is.
Zijn de spelregels daadwerkelijk onredelijk bezwarend?
Aan de hand van bovenstaande punten kan wellicht al worden beargumenteerd dat de spelregels onredelijk bezwarend zijn. De wet geeft echter ook nog wat extra hulp en zegt dat een beding in algemene voorwaarden bij een overeenkomst tussen consument en bedrijf in elk geval onredelijk bezwarend is als het
“[…] de beoordeling van de vraag of de gebruiker in de nakoming van een of meer van zijn verbintenissen is te kort geschoten aan hem zelf overlaat […]”
Dat lijkt wel het geval te zijn in de spelregels die zeggen: ‘We discussiëren niet, de spelleiding heeft altijd gelijk’.
Natuurlijk kunnen we ons wel afvragen of het correct beoordelen van de antwoorden tot de verbintenis van de producent behoort. Daarvoor is de vraag, of de overeenkomst tussen beide partijen er een met een resultaatsverplichting is (de spelleiding zorgt voor vragen zonder fouten én enkel correct goedgekeurde antwoorden) of dat het gaat om een inspanningsverplichting (de spelleiding spant zich in om er een eerlijk spel van te maken en dus om de vragen correct te stellen en correct goed te keuren).
Komen we tot de conclusie dat de spelregels onredelijk bezwarend is, dan kunnen ze worden vernietigd en kan er geen beroep op worden gedaan door de producent.
Bovenstaande typering van de verbintenis (inspanningsverplichting/resultaatverplichting) van de producent is dan ook weer van belang om te kiezen voor een grond om de claim op te bouwen: wanprestatie of onrechtmatige daad. Eventueel kunnen ze ook naast elkaar worden gebruikt. Beide kunnen tot het gewenste resultaat leiden.
Het bepalen van de slagingskans, hangt ten slotte natuurlijk ook af van de verdere stukken die zijn ondertekend of zijn toegezonden aan de kandidaat. Ik heb geen overeenkomst want ik heb nooit meegedaan aan Miljoenenjacht, maar zoals eerder gezegd, lijkt het er wel op dat ze worden uitgegeven bij deelname aan het programma. Wat daarin staat weegt logischerwijs ook in mindere of meerdere mate mee.
Concluderend: De zaak is niet zwart/wit, onder meer omdat we niet alle informatie hebben. Het is niet met zekerheid te zeggen of een dergelijke claim zal slagen. Duidelijk is in elk geval, dat de zaak niet geheel kansloos is, ook omdat er wel een fout is gemaakt door de spelleiding, maar dat het juridisch gezien ook niet met zekerheid een succes zal worden.
Stel dat er daadwerkelijk tot de conclusie kan worden gekomen dat er door deze handelswijze schade is ontstaan bij de deelnemer én dat die vergoed zou moeten worden. Wat houdt dat dan in? Kan hij die hoofdprijs van 5 miljoen keiharde euro’s opeisen?
Plasman is van mening dat er minimaal 45.000 euro aan schadevergoeding in zit. Ik denk dat er meer in zit als de eerste hobbel (er moet schadevergoeding worden betaald) genomen kan worden.
Tot op het moment van de betreffende aflevering was de gemiddelde winst van een finalekandidaat een bedrag van € 195.178,57 (voor wat betreft de voorgaande 28 afleveringen). Er waren echter nog twee deelnemers over, waardoor de kandidaat niet zeker was van een plek in de finale.
Een schadeclaim kan zich, naar mijn mening, dus maximaal uitstrekken tot het verschil tussen de gemiddelde winst van een finalekandidaat en de gemiddelde winst van nummer twee (een bedrag tussen de nul en enkele tienduizenden euro’s meestal: laten we zeggen € 30.000,-), minus het bedrag dat de deelnemer heeft gekregen voor zijn derde plek (€ 3.000,-, want dat geld heeft hij al). We komen dan uit op een schadepost van € 111.089,29.
Wellicht moet ook dat bedrag nog wat naar beneden worden bijgesteld, want zijn rivaal was beter dan hij: die stond immers op plek 1 in de tweede ronde. Het was dus waarschijnlijker dat zijn rivaal het finalespel had mogen spelen dan dat hij dat had gemogen.
Kortom: de totale schade (als de claim slaagt, hetwelk dus lang niet zeker is), zal vermoedelijk zo rond de € 110.000,- liggen.
Wel aardig: als we even kijken naar de beelden van het programma, dan zien we de deelnemer tijdens de vraag zelf reeds op de knop drukken. Kennelijk kende hij óók een diva die getrouwd was op Ibiza in de betreffende maand.
“Ik drukte ook” zegt hij nadat blijkt dat ‘Patty Brard’ het juiste antwoord was en hij te laat was. Uit alles blijkt dat hij óók het antwoord ‘Patty Brard’ zou hebben gegeven als hij eerder had gedrukt. Hij had, zo lijkt het althans, zelf dus ook het verkeerde antwoord gegeven als hij iets eerder was geweest met drukken. Op dat moment neemt hij zijn verlies trouwens sympathiek op.
Je vraagt je af, of de kandidaat er ook zo’n probleem van had gemaakt als hij wél de eerste was die drukte. Dan was hij door zijn verkeerde antwoord onterecht doorgegaan naar de volgende ronde. Ik denk het niet, maar dat is juridisch gezien nauwelijks relevant, want zo is het feitelijk gezien niet gegaan. De producent zou op die basis natuurlijk wel kunnen betogen dat de vraag meer dan duidelijk genoeg was, omdat beide kandidaten duidelijk hetzelfde antwoord wilden geven.
Naar mijn idee houdt dat juridisch gezien echter geen stand, want het is enkel speculatie… Net als de meeste onderdelen van Miljoenenjacht trouwens.
Naar aanleiding van de reactie van BenjaminB hierbeneden, wil ik toch nog even een korte toevoeging doen. BenjaminB geeft namelijk de zinvolle tip om het artikel U heeft niet gewonnen! te lezen. Heel aardig artikel, dat juist over deze zaken gaat. Ook de moeite waard voor de niet-jurist die meeleest.
In het stuk worden een aantal zaken rondom loterijen en spelshows genoemd. Ik heb de uitspraken opgezocht en even gekeken wat we eruit kunnen halen met betrekking tot deze Miljoenenjacht-zaak.
1. Achmea Kennisquiz. Dezelfde situatie als bij de Postcodeloterij, enkel wordt nu een goed antwoord fout gerekend. Daardoor gaat een andere kandidaat door naar de finale. De spelleiding draait dit na de opnames terug en laat de juiste kandidaat naar de finale gaan. Kort geding wordt aangespannen door de onterechte winnaar, maar hij verliest dat.
Ondanks dat ook hier de spelleiding/producent het laatste woord heeft volgens de regels, gaat het hier wel om de omgekeerde situatie. De rechter oordeelt ook, dat niemand anders dan de beste naar de finale kan. Dat zou juist in het voordeel van de kandidaat van Miljoenenjacht spreken. Tevens heeft de producent specifiek gesteld dat eventuele fouten in de puntentelling of jurering van de antwoorden nog kunnen worden hersteld.
2. Lotto Weekend Miljonairs. Kandidaat kiest een totaal verkeerd antwoord, maar dan blijkt dat het door de spelleiding als ‘juist’ aangemerkte antwoord ook niet 100% juist is. Het ging in de casus om het verschil tussen de ontdekker van een vis en degene naar wie hij is genoemd en om het punt dat het semantisch niet mogelijk zou zijn om een aquariumvis te ‘ontdekken’. Kandidaat krijgt ongelijk bij de rechter.
Ook hier heeft de spelleiding/producent weer het laatste woord volgens de regels. Tevens zeggen betrouwbare bronnen dat de kandidaat ongelijk heeft én vindt de rechtbank dat het mogelijk is om een acquariumvis te ontdekken. Overigens had de kandidaat gekozen voor het antwoord Pygmeeënstam, dat natuurlijk geheel fout was.
De kantonrechter vindt dat er niet kan worden gezegd dat de vraag onzorgvuldig is voorbereid of de producent is tekortgeschoten in zijn taak om quizvragen op te stellen.
Overigens wordt hier ook gesteld door de kantonrechter dat de spelregels (met het exoneratiebeding) geen algemene voorwaarden zijn, maar enkel spelregels, waardoor ze niet buiten toepassing kunnen worden gesteld (nietig). Ik vind dat te kort door de bocht en denk dat dat een andere rechter daaraan voorbij kan (en wellicht moet) gaan.
3. Lotto Weekend Miljonairs 2. Kandidaat heeft in de voorrondes een vraag met een fout erin gekregen. Tijdens de opnames gaf hij op eenzelfde vraag daarom het verkeerde antwoord. Kandidaat meent dat hij is misleid in de voorrondes. Kandidaat krijgt ongelijk bij de rechter.
Deze kandidaat kon ten eerste niet bewijzen dat het in de voorrondes gegeven antwoord goed was gerekend, hetwelk volgens de Advocaat-generaal van de Hoge Raad ervoor zorgt dat de vordering per definitie niet slaagt. Van die situatie is geen sprake in de Miljoenenjacht-zaak.
Ook werd hier weer gerefereerd aan het feit dat de spelleiding altijd gelijk heeft. Vernietiging van dit beding omdat het onredelijk bezwarend zou zijn, was niet mogelijk, omdat het hier een verklaring betrof die de kandidaat moest ondertekenen en geen overeenkomst (waarop algemene voorwaarden van toepassing kunnen zijn). Al zou dat niet zo zijn, dan nog, is een kandidatenverklaring geen consumentenovereenkomst (waarop de grijze lijst met onredelijk bezwarende bedingen van toepassing is) en al zou dat zo zijn, dan valt het niet onder de grijze lijst sub f. (uitsluiten van wettelijke verplichting tot schadevergoeding). Ook wordt aangedragen dat het gaat om ‘gratis’ meedoen en dat daardoor de lat voor aansprakelijkheid van Lotto Weekend Miljonairs aanzienlijk hoger moet worden gelegd.
In de Miljoenenjacht-zaak gaat het echter niet om een verklaring (althans, zo lijkt het) én ik zou beargumenteren (zoals hierboven is gebeurd) dat het onder de zwarte lijst valt (spelleiding mag zelf beslissen of ze tekort zijn geschoten in de nakoming van de overeenkomst). Ook gaat het in de Miljoenenjacht-zaak niet om ‘gratis’ meedoen, maar om mensen die geld betalen (loten kopen/lid zijn van de Postcodeloterij) om juist deze kansen te krijgen.
Ook een vordering op grond van onrechtmatige daad (de producent had zorgvuldiger moeten zijn) ketst af volgens de Advocaat-generaal. De criteria die van toepassing zijn bij de beoordeling, zijn de zogenaamde ‘Kelderluikcriteria’. In dit geval zijn de vragen die gesteld moeten worden:
Uiteindelijk blijkt al bij de beoordeling van letselschade (blijvend letsel/overlijden), dat er enig risico genomen mag worden. Dat mag de producent van een spelshow dus zeker ook, volgens de Advocaat-generaal.
Uiteraard is elk geval anders. In de Miljoenenjacht-zaak zal dat laatste punt natuurlijk ook van belang zijn. In hoeverre heeft de spelleiding maatregelen getroffen om de schade te voorkomen? Overdreven: worden de vragen door de nog half dronken stagiair op maandagochtend opgesteld, of door een expert, die het nog eens door een commissie van experts laat nakijken?
Samenvattend ben ik van mening dat bovenstaande zaken wel duidelijk maken dat de zaak niet per se een succes gaat worden.
Echter, de eerder genoemde zaken zijn weliswaar allemaal ongunstig geëindigd voor de kandidaat, maar zijn tegelijkertijd duidelijk anders dan de huidige Miljoenenjacht-zaak. Die zou nog steeds gunstig kunnen uitpakken.
Ik zou mijn handen in elk geval niet in het vuur willen steken voor de miljoenenjacht van mr. Plasman.
