Wat is een akte?

Regelmatig wordt door juristen een beroep op een akte gedaan. Voor de leek kan dat verwarring oproepen, omdat vaak onduidelijk is wat een akte precies is. Er wordt vaak gedacht dat dit een document bij de notaris is, maar dat is slechts in een beperkt aantal gevallen correct.

Daarom leggen we in dit blogartikel uit wat een akte precies is, welke bewijskracht ervan uitgaat, hoe je een akte goed gebruikt om je rechtspositie te versterken en hoe je verweer levert tegen een akte.

Akte

Een akte is een ondertekend geschrift, dat is bestemd om tot bewijs te dienen. Zo simpel staat het ook in de wet. De wet onderscheidt twee soorten akten:

• De authentieke akte, die is opgemaakt door een bevoegde ‘ambtenaar’ (vaak notarissen of deurwaarders);
• De onderhandse akte, elk ondertekend geschrift dat geen authentieke akte is.

De authentieke akte heeft als voordeel dat hij dwingend bewijs tegen iedereen oplevert, dus ook tegen derden die bijvoorbeeld bij een overeenkomst geen partij waren. De onderhandse akte heeft minder bewijskracht en levert in beginsel enkel dwingend bewijs op tussen partijen zelf.

Wanneer een akte dwingend bewijs oplevert, is betwisting ervan niet mogelijk. Dat wil zeggen: de rechter moet de akte voor waar aannemen. Dit is logischerwijs erg gunstig voor degene die de akte gebruikt.

Gebruik akte voor latere bewijsvoering

Een akte is dus voornamelijk van belang voor latere bewijsvoering. Daarom is het verstandig om u steeds vooraf af te vragen of het gebruiken van een akte verstandig is. Zeker bij belangrijke overeenkomsten of onbetrouwbare wederpartijen is het opstellen van een goede (onderhandse) akte aan te raden.

Denk daarbij bijvoorbeeld aan de situatie waarin een overeenkomst wordt aangegaan. Het sluiten van overeenkomsten is vormvrij: het mag op elke manier die de partijen geschikt achten. Wanneer het bestaan van de overeenkomst echter wordt betwist, moet bewijs worden geleverd. Dat kan erg lastig zijn zonder (onderhandse) akte.

Een voorbeeld is de situatie waarin een mondelinge overeenkomst is gemaakt, of waarin een overeenkomst per e-mail wordt aangegaan. Het eerste geval is vaak totaal onbewijsbaar, maar het tweede geval geeft een gevoel van zekerheid: de e-mailcorrespondentie kan immers overlegd worden. Toch is dat niet genoeg, want de wederpartij kan stellen dat de inhoud van de e-mails vervalst is.

Was de overeenkomst echter in een (onderhandse) akte vastgelegd, dan kan enkel nog de handtekening betwist worden. De inhoud van de akte staat vast en kan niet betwist worden. Blijkt (uit onderzoek bijvoorbeeld) dat de handtekening echt is, dan levert de akte dwingend bewijs op.

Kortom: ga belangrijke overeenkomsten enkel in ‘aktevorm’ aan. Dat wil zeggen: altijd op schrift, altijd ondertekend door beide partijen. Zelfs een bierviltje kan op die manier als onderhandse akte dienen. Zelf kun je dat doen via onze Handleiding: Zelf een overeenkomst opstellen. Belangrijke overeenkomst? Vraag dan een jurist.

Verweer voeren tegen akte

Wanneer de wederpartij een ongunstige akte in het geding brengt, kun je daar verweer tegen voeren. Afhankelijk van het soort akte, zijn er minder of meer mogelijkheden om dat te doen.

Tegen een authentieke akte is vaak weinig meer te doen, tenzij het vermoeden bestaat dat de akte is vervalst (en dus niet authentiek is). Ziet de akte echter uit als een authentieke akte, dan wordt ook in beginsel aangenomen dat het een authentieke akte is en dat het bijbehorende bewijskracht heeft. Kopieën hebben vaak geen bewijskracht.

Meestal ontstaan conflicten echter rondom onderhandse aktes. Afhankelijk van de situatie, zijn een aantal verweren mogelijk. Te denken valt aan:

• Je ontkent stellig dat je ooit je handtekening hebt gezet onder het betreffende document. Totdat duidelijk is wie de handtekening heeft gezet, levert het stuk dan geen bewijskracht op.
• Het overlegde stuk is een kopie en heeft daarom niet de bewijskracht van een onderhandse akte. Dit verweer werkt uiteraard enkel indien de wederpartij het origineel niet meer heeft. Op deze manier kan ook de inhoud van het geschrift in twijfel worden getrokken (‘vervalsing’).
• Het bestaan van het geschrift en de echtheid van de handtekening worden erkend, maar het verweer richt zich over de uitleg van de overeenkomst.
• Er worden andere verweren gevoerd, die niet direct de inhoud van de overeenkomst betreffen, maar er feitelijk wel mee te maken hebben (bijvoorbeeld: in plaats van het bestaan van een overeenkomst te betwisten, kan worden betwist dat er sprake was van wanprestatie).
• Er kunnen verweren worden gevoerd die ertoe leiden dat de overeenkomst ongeldig is. Denk aan een beroep op dwaling of een ander wilsgebrek.

Moet er gemotiveerd verweer worden gevoerd tegen een akte, dan is het altijd verstandig om een jurist te raadplegen om te bekijken wat de beste handelswijze in een specifiek geval is. In sommige gevallen is dat daadwerkelijk het betwisten van de akte, terwijl dat in veel andere gevallen juist geen goede strategie is.

Auteur

mr. B.G.N. (Bart) Gubbels
ondernemingsrecht, arbeidsrecht, contractenrecht